Topraklarımızın organik maddesi nasıl arttırılabilir?

 Tarımsal açıdan organik maddenin ne olduğunu daha anlaşılır bir şekilde tekrar tarif etmek istersek “ölü bitkisel ve hayvansal atıklara ve kalıntılara organik maddeler” diyebiliriz.

Toprak kalitesi ve verimliliği toprağın organik madde miktarı ve topraktaki mikroorganizma sayısı ile doğrudan ilgilidir.
Toprakta organik madde yetersiz düzeyde ise topraklardaki mikroorganizma sayısı azalacak ve dolayısıyla toprakların verimlilik kapasitesi de düşecektir.

Topraklarımızın Organik Maddesi Nasıl Arttırılabilir

1.  Yıllık yağışı 500-600 mm den fazla olan topraklarda yeşil gübreleme yapılmalı.

Yeşil gübrelemede öncelikle baklagil yem bitkilerine yer verilmelidir.

Organik madde miktarını arttırmak için yeşil gübreleme çok eskiden beri bilinin bir uygulamadır. Çin’de 3000 yıl önce baklagillerin yeşil gübreleme için kullanıldığı bilinmektedir. Hz. İsa’dan önceki devirlerde Roma ve Yunan Çiftliklerinde bile bitkilerin yeşil gübreleme için kullanıldığı kaynaklarda belirtilmektedir.

2. Her sene aynı tarlada aynı bitkiler yetiştirilmemeli yani münavebe yapılmalı.

Örneğin tahıllardan sonra sebzeler, sebzelerden sonrada yem bitkileri yetiştiriciliği yapılması tavsiye edilmektedir.

3. Münavebede baklagil yem bitkilerine (yonca, üçgül, korunga, fiğ, yem bezelyesi ve mürdümük v.b)  mutlaka yer verilmelidir.

Yapılan bir araştırma sonucuna göre yonca 1 dekar alanda 4 yıl yetiştirildiği zaman 1410 kg organik maddenin toprağa kazandırıldığı bu organik madde miktarının da 7000 kg hayvan gübresinin verdiği organik madde miktarına karşılık geldiği belirlenmiştir. (Tarman,1972)

4.  Anız kesinlikle yakılmamalı.
5. Sap ve saman atıkları, çeşitli bitkisel ve hayvansal atıklar toprağa karıştırılmalı.
6.  Suni gübreler yerine Organik, organomineral, mikrobiyal gübreler ile ahır gübresi ve kompostlar gibi toprak organik maddesini arttıran gübreler kullanılmalı.
7. Leonardit veya leonarditten yapılmış hümik asitler kullanılmalı.

Topraklarımızdaki Organik Maddelerin Korunmasında Kime Ne Görevler Düşmektedir.

1. Suni gübrelerin dışında kalan hayvan gübrelerini, organik, organomineral ve mikrobiyal gübreleri, leonardit ve leonarditten yapılmış hümik asitleri ve ya kompostları kullanan üreticilere kayda değer teşvikler verilmelidir.
   

Bu konuda, Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanımız Sayın Faruk ÇELİK Türk Tarım dergisine verdiği demeçte “Organik, organomineral ve mikrobiyal gübrelerin kullanımını teşvik etmek ve yaygınlaştırmak için eylem planlarının hazırlandığını” belirtmişlerdir. Sayın Bakanımız Faruk ÇELİK’e böylesine önemli bir konuyu gündemlerine aldıklarından dolayı teşekkür ederim.
Umarım hazırlanan eylem planı beklentilere cevap verecek şekilde ve kısa zamanda tamamlanır.

2. Tarım teşkilatları yıllardır toprak analizleri yapıldıktan sonra gübre kullanılması gerektiğini anlattı ama bu uygulama çiftçilerimize bir türlü benimsetilemedi.

Bunun nedenlerini, yapılan yanlışları başka bir yazıda detaylı bir şekilde değerlendirmek istiyorum.
Toprak analizi yaptıran üreticilere de tarım teşkilatları genelde sadece eksik olan besinleri, suni gübreler tavsiye edilerek tamamlama eğiliminde olmuşlardır.
Organik maddelerin önemi, üreticilerin bu maddeleri nasıl arttırabilecekleri konusunda bilgilendirilmeleri genel olarak yapılmamaktadır.  

3. Üzülerek yazmak durumundayım. Devlete ait arazilerde tarımsal üretim ve Ar-Ge yapan kurum ve kuruluşlarında topraklarındaki organik maddelerin yok olmasını önemsemediklerini ve tedbir almadıklarını gözlemliyorum.

Bu konuda sorumluluk sahibi kişileri bu sorumluluklarını yerine getirmeye davet ediyorum. Bakanlığımızın ilgili birimleri de bu sorumluların görevlerini yerine getirip getirmediğini denetlemeli.

4. Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı bünyesinde çalışmaları devam eden “Gübre Kullanım Rehberi”nin en kısa zamanda tamamlanarak uygulamaya aktarılması gerekmektedir.

Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığına bağlı Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü tarımsal alanda araştırma ve geliştirme yapacak özel sektöre, sivil toplum ve çiftçi kuruluşlarına, üniversitelere üst limiti 3 milyon TL’ye kadar Ar-Ge Proje desteği vermektedir. Desteklenen konular arasında mikrobiyal, organik ve nano gübre geliştirme ile ilgili konularda vardır. Son müracaat tarihi 7 Nisan 2017 olarak belirlenmiştir. Bu konularda araştırma ve geliştirme yapacakların mutlaka değerlendirilmesi gerekir. Ar- Ge yapacaklara bu proje desteklerinin verilmesinde ve geçen yıla göre bahsedilen proje desteklerinin 10 kat arttırılmasında katkısı olanlara ve özellikle Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürü Dr. Nevzat BİRİŞİK’ e teşekkür ederim. 
Bir ayağı, bir kolu olmayan ve iki kulağı da duymayan, başkalarının ve teknolojinin yardımı olmadan hayatını devam ettirmeye çalışan bir kişinin durumu ile organik maddesi, mikroorganizma sayısı ve etkinliği yok denecek kadar az olan toprakların durumununda aynı olduğunu bilmeliyiz, bilmeyenlere öğretmeliyiz ve bu konuda bize düşen sorumluluk ne ise yerine getirmeliyiz.
“Topraklarımız atalarımızdan miras kalmadı, onlar bize gelecek nesillerin emanetidir” diye çok sevdiğim bir atasözü vardır.
Lütfen gelecek nesillerin emanetini hep birlikte el ele vererek koruyup kollayalım ve sahip çıkalım.
Kaynak: Topraklarımızın organik maddesi nasıl arttırılabilir? - Dr. Mevlüt Şahin