Budama Zamanı Ağacın gelişimini Etkiler mi?
Meyve ağaçları genel olarak kışın yapraklarını döker, besin ve enerjilerini
köklerde depolarlar ve uykuya geçerler. Baharla birlikte ağaç uyanır, besin maddeleri köklerden dallara yürür ve ağaç hızlı bir gelişme dönemine girer. Yapraklar çıktığında ağaç fotosentez ile enerji üretip Temmuz ayından itibaren bu enerjiyi köklere yollamaya başlar. Eğer budamayı sonbaharda yaparsak köklerde depolanan bu enerjinin etkisiyle baharda coşkulu bir büyümeye meydana gelir. Ağaçların çok uzun boylu olmasını istemiyorsak sonbaharda budama yapmamalıyız. Kış zamanı ağaç uykudayken yapılan budama ise baharla birlikte köklerden gelen enerjiyi kullanarak ağacın ekstra büyümesine neden olur.
Kış Budaması:
Kış budaması estetik ve yapısal nedenlerle şekil verme amaçlı yapılmalıdır. Hastalıklı dallar, ölü dallar ve yanlış yöne gelişen dallar budanmalıdır. Ağacın yapraksız olması dalların dağılımını görmeyi kolaylaştırır ve ağacın geneline şekil vermek için daha uygun bir ortam sağlar. Bu mevsimde seyreltme budaması ile ağacın merkezi açılmalıdır. Kışın uç alma budaması ancak coşkulu bir büyüme isteniyorsa yapılmalıdır. Örneğin ağacın ilk yılında ana dalların, ya da yaşlı bir ağacın gençleştirilmeye çalışılması ya da büyümesi durmuş bir ağacın büyümeye teşvik edilmesi için bu işlem uygulanabilir.
Aynı yöne uzayan ya da çok yakın olan dallar varsa birini kesin. Birbirini kesen dallardan birini ortadan kaldırın.
Yaz Budaması:
Haziran ayı içinde yapılabilir. Fidanlar üzerinde yaprak ve meyve olacağı için fidan üzerindeki dal ve yaprak yoğunluğu kolayca görülüp dengeli bir budama yapılabilir. Bu dönemde yapılan budamalar fidanların gelişme ve büyüme hızını azaltır. Ağacın aktif büyüme döneminde yapıldığı için ağacın yaraları çok daha kolay iyileştirir. Kış budamasıyla ağacın iç tarafının güneş almasını sağlamak zor olur çünkü yapraklar yokken hangi dalların güneş alamadığını göremezsiniz.
Ağaç meyve tutmuşken budadığınız için meyve veren dalları görerek daha doğru kararlar verebilirsiniz.
Meyve Ağaçları Nasıl Bodurlaştırılabilir?
Meyve ağacını bodur tutmak için ağacın büyüme enerjisini azaltmak gerekir. Bu nedenle Haziran sonunda yapılacak bir budama ağacın dallarda yoğunlaşmış enerjisinin bir kısmını yok edeceği için ağacın büyüme kapasitesini azaltır. Bahar geldikten sonra ağacın enerjisi dallara dağılır. Daha sonra yapılan budama ağacın enerjisini azaltarak bodurlaşmasını sağlar.
Genel Budama Önerileri
Meyve veren dallar her taraftan en az 15 cm’lik açıklığa ihtiyaç duyarlar.
Bodur bir fidan elde etmek istiyorsak yeni uzayan dalları bir kez yaz başında bir kez de yaz sonunda yarıya kadar kesmeniz tavsiye edilir. Bir gözden çıkan birden fazla dal varsa sadece birini bırakın, diğerlerini koparın. Aşı yerinin altından çıkan dalları budayın.
Ağacın gelecekte alacağı şekli düşünerek ana dallarınızı saptayıp diğerlerini budayın. Birbirine fazla yakın dallardan birini budayın. 45 derecelik açıyla büyüyen dallar en idealdir, meyve verecek kadar yatık, ağırlığı destekleyecek kadar da dik bir açıda büyürler. Eğer fazla dik gelişen bir dalı tutacaksanız ağırlık bağlayarak eğilmesini sağlayabilirsiniz. Zayıf kalan ve güçlenmesini istediğiniz dalları kışın budayın, böylece baharda daha güçlü büyürler. Fazla hızlı büyüyen yavaşlatmak
istediğiniz dalları ise yazın budayın. Unutmayın kış budaması ağacı
şekillendirmeye yarar ama asla ağacı bodur tutmaya fayda sağlamaz.
Yarı Bodur ve Tam Bodur Meyve Ağaçları
Yarı bodur demek aslında sadece normalinden daha bodur anlamına gelir. Bir ağacın normal boyu 10 metre ise yarı bodur versiyonu 7-8 metre olabilir, dolayısıyla yarı bodur ağaçlar da bodur tutulmak için bilinçli bir budamaya ihtiyaç duyarlar. Tam bodurlar ise tam bodur anaca aşılanırlar.
Bir meyve ağacını bodur tutmak için en iyi yol düzenli budamadır.
Böylelikle istediğiniz türü alıp budayarak istediğiniz boyda tutabiliriz. Meyve seyreltme
Meyve ağaçlarında meyve seyreltmesi yapmak gereklidir. Bu sayede geriye kalan meyveler daha iyi gelişir ve iri olurlar. Aynı zamanda meyveler birbirine değmeyeceği için hastalıklar yayılmaz, bir yıl meyve verip bir yıl vermeme durumunu düzeltmeye yardımcı olur ve aşırı meyve oluşumu nedeniyle dallar kırılmaz.
Meyve Seyreltme Ne Zaman Yapılmalı
Meyve türüne göre değişmekle birlikte Haziran sonu budama ile birlikte seyreltme yapmak için de uygun bir zamandır. Yeni dikilen fidanlarda meyvelerin fazla seyreltilerek azaltılması fidanın daha iyi gelişimini sağlar. Meyve seyreltmesi yapmak çok önemlidir. Bu sayede geride kalan meyveler irileşir, meyvelerin araları hava ve oksijen alacağı için külleme gibi hastalıklar yayılmaz, kurtlar meyveden meyveye geçemez. Meyveler başparmağınızın tırnağı boyuna geldiğinde %75
oranına kadar seyreltmeniz gerekir. Bu büyüklükten önce yaparsanız koparmak istemedikleriniz de yanlışlıkla düşebilir. Seyreltme işlemini tek seferde yapılacak bir iş değildir. Önce bariz koparılması gerekenleri koparın daha sonra diğerlerini koparın. İlk yıllarda fidanların üzerinde çok az meyvenin olması fidan gelişimini olumlu yönde etkiler.
Gübreleme
Gübreleme toprak tahlil sonucunda uzmanların önerileri doğrultusunda yapılmalıdır. öncesi mutlaka toprak tahlili yaptırılmalıdır. Sıvı haldeki HÜMİK ASİTLER erken ilkbaharda ağaç uyanırken veya hasat sonrası fidanının yaşına göre 50-400 cc hümik asit 5 katı su ile sulandırarak ağacın taç iz düşümüne verilir ve toprağa karıştırılır.
Hümik asitler yukarıda verilen dozda sulama suyu ile 2-3 defada verilebilir. Çiçeklenme döneminde 2/3’ü kalan kısım ise meyve oluşum dönemi başında verilmelidir.
Malçlamanın Faydaları
Malçlamak hem toprağa yavaş yavaş organik madde kazandıracağı için hem de kökleri serin ve nemli tutacağı için çok faydalıdır. Malç malzemesi olarak kompost kullanabilir. Malç uygulaması doğada normal olarak ağacın dibine dökülen yaprakların benzeri bir etki yapıyor. Yazın kökleri serin tutur, topraktaki nemin buharlaşmasını engeller, faydalı mikroorganizmalar için uygun bir ortam yaratır, ve de yavaş yavaş çözünerek toprağa organik madde kazandırır. Bahçe ortamında ağaçlardan dökülen yaprakları hastalıkları yaymamak için toplumalıyız. Onların yerine de malç serilmelidir. Örneğin 3 cm kalınlığında kompost, onun üzerine de 7 cm kalınlığında ağaç kabuğu serilebilir. Bahçede malçlama yapılırsa hem yabancı ot kontrolü kolaylaşır, hem de sulama sayısının azaltılması sağlanır.
Sulama
Su tasarrufu sağlama açısından damlama sulama sistemi kurulmalıdır.
Damlama sulama esnasında gübreyi damla su ile vermek mümkün olup su tüketiminden ve işgücünden tasarruf sağlanır.
Meyve ağaçlarını seyrek aralıklarla sulanır. Ama her sulamada bolca sulanır. Yaz aylarında oturmuş bir fidan için eğer toprak süzekse haftada bir, eğer toprak ağırsa ayda bir ya da iki ayda bir sulama uygun olabilir.
Toprağın üstünün sulamalar arasında kurumasını bekleyin. Devamlı nemli kalan toprak yüzeyi hastalıklara davetiye çıkarır.
İlaçlama
Yine uzman kişilerin önerileri doğrultusunda uygun ilaçlarla doğru zamanda ve doğru dozda ilaçlama yapılmalıdır.
Badem Yetiştiriciliğinde Uygulanan Terbiye Sistemleri
1. Goble Terbiye Sistemi:
- Nemli bölgelerde uygulanan terbiye sistemidir.
- Birinci gelişme yılında Goble sisteminin uygulanabilmesi için yeni dikilen fidanların tepesi70-80 cm den kesilir.
- Dikimden sonra ilkyazdan itibaren budama yapılmalıdır. Çünkü Aşılı Badem 3. yılda meyveye yatar.
- Tepe kesimi yapıldıktan sonra takip eden ilkbaharda Fidan üzerinde aralarında 5-10 cm mesafe bulunan gövde ile 45°-60°'lik açı yapan ve gelişme kuvvetleri hemen hemen aynı olan üç ana dal seçilir. Bunların dışındaki dallar varsa eğilir, bükülür. Böylece birinci yılda yapılan işler sona erer.
2. Doruk Dallı Terbiye Sistemi:
- Bu şekil yağış miktarı az, hava nisbi nemi düşük ve ışıklanma şiddetinin yüksek olduğu bölgelerde tüm meyve tür ve çeşitleri için uygulanmaktadır.
- Bu şeklin gobleden tek farkı üç ana daim ortasında bir doruk dalının bulunmasıdır.
- Fidanın gövdesi üzerinde eşit kuvvette gelişmiş, gövde üzerinde düzgün dağılmış 3 ana dal ile bunların ortasında gelişen ve gövdenin devamını oluşturan bir doruk dalı seçilir.
Çiçek Tomurcukları
Aşılı Bademde çiçek tomurcukları, yıllık sürgünlerde ve farklı yaştaki dallarla, bunlar üzerindeki 2-13 cm. uzunluğundaki buket denilen kısa meyve dalcıklarında bulunur.Bu dallar (Buket) 5 yıl yaşarlar. Bu nedenle budama budama ve terbiye esnasında bu tür dalların korunması gerekir.
